Babasının başını dizine koyan hükümdarın kızı “Ah!” çekerek ince ince göz yaşları dökmektedir.
 
Van Gölü'nün bu müstesna kıyısında hüküm süren Urartu Kıralı “Lat” Med'lerin saldırısına dayanamayınca şehir düşe ve hükümdar da ağır yaralar alır.

Kızın “Ah! Lat , Ah! Lat” diye yükselen feryadı, Med'lerin şehre girmesine kadar devam eder . Urartu Kıralı hayata gözlerini yummuş ancak bilmeyerek çok sevdiği bu şehre ismini vermiştir.” Şüphesiz bir efsane ama doğrusu hoş yakıştırılmış. Bunun yanı sıra ilçenin ismi islami literatürde “Hilat” olarak geçer.

Milattan önce 3 bin yıllarında Hilatos adlı bir kumandan tarafından  kurulan Ahlat şehri ,adını kumandanın isminden almış ve dilde evilerek Ahlat'a dönüşmüştür.

Arapların kullandığı bu deyimden de anlaşılıyor ki,

Ahlat tarihi hakkında Bizans kaynakları şehrin adını Khlat; Ermeniler Hlat; Süryaniler Khalat, Kelath, Khılat; Araplar Halat ve Hılat ; İranlılarve Türkler ise Ahlat şeklinde telaffuz etmişlerdir.Gerek Ahlat ve gerekse Hılat veya Halat kelimeleri Araplar tarafından karışık manasında kullanılmıştır.

yaşadığı ve farklı dillerin konuşulduğundan dolayı bu ismim verilmiş olmasıdır.
Ahlat'ın adı hakkındaki dördüncü bir görüş ise tarihte ahlat'ta çeşitli milletlerin bir arada menşei etimolojik olarak "H L T" kökünden gelmekte ve etnik yapısından dolayı bu adın verildiği tahmin edilmektedir.Halat Hilat veya bugünkü adıyla Ahlat isimlerinin kullanılmış olması en doğal ve en doğrusu olsa gerek. Diğer anlatılanlar ise birer hikayedir.

Ahlat'ın Lat adındaki Rum Kralının Daryona adlı kızı Müslümanların Ahlat'ı fethetmesi sırasında Müslümanlığı kabul etmiş ve babasınıda ikna ya çalıştığı halde razı edememiş. Bu yüzden de Daryona babasını öldürmüş. Sonra babasına çok üzülerek ah.......Lat, ah.....Lat demiş.Böylece Ahlat ah......Lat hecelerinin birleşiminden meydana gelmiştir.